Close Menu
TeknoEyesTeknoEyes
  • Ana Sayfa
  • Haberler
  • Teknoloji
  • Bilim
  • Dizi & Film
  • Saat
Facebook X (Twitter) Instagram RSS
TeknoEyesTeknoEyes
  • Ana Sayfa
  • Haberler
  • Teknoloji
  • Bilim
  • Dizi & Film
  • Saat
TeknoEyesTeknoEyes
Bilim

Kasırgaların İsmi Nereden Geliyor? Fırtınalara Ad Verme Geleneğinin Ardındaki Hikaye

Hüseyin Demir30/06/20253 dk okuma süresi
Facebook Twitter WhatsApp Telegram Pinterest Email
Takip Et
Google News
Paylaş
Facebook Twitter WhatsApp LinkedIn Email

Kasırgalar Nasıl İsim Alır ve Neden Bazı İsimler Emekliye Ayrılır?

Öncelikle bu tür fırtınaların nasıl tanımlandığına bakalım.
Kasırgalar, sürekli rüzgar hızı 119 km/saatten (74 mil/saat) fazla olan tropikal siklonlardır ve uluslararası tarih çizgisinin doğusunda gelişirler. Aynı fırtınalar tarih çizgisinin batısında “tayfun”, Hint Okyanusu ve Avustralya çevresinde ise “siklon” olarak adlandırılır. Tüm bu fırtınaların isimlendirilmesi Dünya Meteoroloji Örgütü (WMO) tarafından yapılır. WMO, özellikle tayfunlar için ayrı bir isim listesi bile oluşturmuştur.

Bir fırtınanın isim alabilmesi için, bir dakikalık sürede en az 63 km/saat (39 mil/saat) rüzgar hızına ulaşması gerekir. Eğer bu eşiği geçemezse, isim yerine bir numara alır ve “tropikal depresyon” olarak adlandırılır.

WMO, her yıl dönüşümlü olarak kullanılan 21 isimden oluşan bir liste tutar. Örneğin 2025 Atlantik fırtına listesinde Andrea ve Barry isimleri sıradadır; bu isimler 2019 yılında da kullanılmıştı. Bir sonraki kasırga sezonunda, kadın-erkek isimleri dönüşümlü kullanılarak liste dengelenir.

Eğer bir sezonda 21’den fazla fırtına olursa, yedek bir liste devreye girer. Bu liste yalnızca 2005 ve 2020 yıllarında kullanıldı. Daha önce yedek liste Yunan alfabesi harflerinden (alfa, beta, gama…) oluşuyordu, fakat 2020’den itibaren WMO bu sistemi bırakıp ek bir isim listesi hazırladı.

En İyi Akıllı Saat Nasıl Seçilir
İlgili Haber
En İyi Akıllı Saat Nasıl Seçilir

Eğer bir fırtına olağanüstü derecede yıkıcı olursa — örneğin Katrina ya da Fiona —, bu fırtınanın karaya vurduğu ülke WMO’ya isim emekliliği başvurusu yapabilir. İsim emekli edilir ve aynı harfle başlayan yeni bir isimle değiştirilir.

kasırga

Kasırga İsimlerinde Harf Etkisi

Adınız G ile R arasında bir harfle başlıyorsa, bir kasırga ismine dönüşme ihtimali daha yüksektir. Çünkü bu harfler, tropikal fırtınaların yoğunlaştığı Haziran-Ağustos aylarına denk gelir. Örneğin, Ian kasırgası 23 Eylül 2022’de Karayipler’de tropikal dalga olarak başladı. 45 km/saat rüzgar hızına ulaştığında Ian adını aldı. Ardından hızla güçlenip Kategori 4 seviyesine çıkıp ABD’nin doğu kıyılarını vurdu. Bu nedenle “Ian” ismi emekli edilerek yerine “Idris” getirildi.

Kasırgalara İsim Verme Tarihi

İsim verme uygulaması 19. yüzyıla kadar uzanıyor. O dönemin dikkat çeken meteorologlarından biri Clement Wragge idi. Kendisine meslektaşları “Inclement (sert hava koşulları)” lakabını takmışlardı.

İspanyol denizciler, o dönem fırtınaları aziz isimleriyle adlandırırdı. Ancak aynı isimli fırtınalar ya da aynı gün birden fazla fırtına olunca bu sistem karışıklığa neden oluyordu.

Wragge ise işin içine biraz da mizah kattı: Sevmediği politikacıların adlarını kuzeydeki fırtınalara vererek, onların “sıkıntı yarattığını” veya “Pasifik’te başıboş dolaştığını” ima ediyordu.

Yorum: Bilimsel süreçlerin bile arkasında zaman zaman alaycı ve yaratıcı bireyler olabiliyor. İsim verme sisteminin çıkış noktası bile aslında siyasi taşlamalara dayanıyor!

Wragge daha sonra güney fırtınalarına mitolojik figürlerin adını, sonra da ilgisini çeken Pasifikli kadınların adlarını vermeye başladı. Fırtınalara kadın adı verme uygulaması burada başladı.

II. Dünya Savaşı sırasında Amerikan Hava Kuvvetleri bu uygulamayı benimsedi. Fırtınalar büyükannelerin, eşlerin, sevgililerin isimlerini aldı. Ancak bu uygulama hem romantik hem de cinsiyetçi bulunarak yıllar sonra tartışma konusu oldu.

Saat Ustalığıyla Motosiklet Tutkusunun Buluşması: RMB01
İlgili Haber
Saat Ustalığıyla Motosiklet Tutkusunun Buluşması: RMB01

2014’te yapılan bir araştırma, erkek isimli kasırgaların daha tehlikeli algılandığını ve insanların kadın isimli kasırgalarda yeterince önlem almadığını öne sürdü. Ancak bu araştırma eleştirildi çünkü 1979 öncesi tüm fırtınalar zaten sadece kadın ismi alıyordu. Yani veri dengesizdi. Üstelik Hurricane Sandy çıkarıldığında, erkek isimli fırtınalar daha ölümcül görünüyordu.

Yorum: Bu bölüm, bilimsel çalışmalarda nasıl verinin yanlış yorumlanabileceğine dair çarpıcı bir örnek. İstatistik her zaman doğruyu söylemez; nasıl sunulduğu da önemli.

Kasırgaların Ölümcüllüğü Azalıyor

Neyse ki günümüzde kasırgalar daha az ölümcül. Bunun en büyük nedeni uydular. Bu sayede fırtınaların rotaları daha önceden tahmin edilebiliyor.

MIT’den meteorolog Kerry Emanuel şöyle diyor:
“Uyduların sağladığı bu başarı sessiz bir zaferdir. Uydu öncesi dönemde, açık denizlerdeki birçok fırtına tamamen fark edilmeden geçip gidiyordu.”


Genel Değerlendirme:
Kasırga isimlendirmesinin hem teknik hem kültürel yönlerine güzel bir bakış açısıyla baktık. Sadece doğa olaylarını değil, insanların bu olaylara verdiği anlamları da gösteriyor. Bilim ile toplumun nasıl iç içe geçtiğine dair keyifli ve bilgilendirici bir içerik.


fırtına kasırga rüzgar
Paylaş Facebook Twitter WhatsApp Pinterest LinkedIn Email
Hüseyin Demir
  • Instagram

Yorum Bırak Vazgeç

EN POPÜLER

Xiaomi ve Redmi telefonlara nasıl rom yüklenir?

09/07/2022

Huawei’nin Yeni Katlanabilir Telefonu Mate X2 Tanıtıldı, bu sefer her şey mükemmel görünüyor

23/02/2021

Takiyüddin Hayatı Slayt İndir

17/11/2020

Fizik Bilimi İle İlgili Slayt

17/11/2020

Empati İle İlgili Slayt İndir

17/11/2020

Samsung Galaxy A30s Stock Rom İndir

24/12/2020

Redmi Note 8 Uzun Kullanım Testi

17/11/2020
BİZİ TAKİP ET
  • Facebook
  • Twitter
  • Instagram
© 2025 TeknoEyes Tüm Hakları Saklıdır
  • Şartlar ve Koşullar

Aramak istediğiniz şeyi yazın ve arama tuşuna basın...